Үнэт чулуу нь хагас үнэт ба хагас үнэт чулуунаас олон талаараа ялгаатай. Гэхдээ энэ хуваагдал нь бас болзолтой юм. Хамгийн үнэтэй, ховор, удаан эдэлгээтэй эрдэнийн чулуу бол алмаз юм.
Чулууг ангилсан тэмдгүүд
Чулууны хатуулаг буюу гэрлийн тархалт, ашигт малтмалын найрлага, болорлографийн шинж чанар, байгальд тархсан байдал зэрэг шинж чанарууд дээр үндэслэн эрдэнийн чулуунуудын хэд хэдэн ангилал байдаг. Тиймээс үнэт ба хагас үнэт чулуу гэж хуваах нь маш дур зоргоороо байдаг.
Анх удаа үнэт чулууны төрөлд хуваахыг М. Бауэр 1896 онд дэвшүүлжээ. Хожим нь А. Э. Ферсман, В. И. Соболевский нарын олон эрдэмтэд энэ асуудлыг сайжруулах чиглэлд ханджээ.
Үнэт чулууг үнэт, хагас үнэт, хагас үнэт гэсэн гурван төрөлд хуваадаг заншилтай.
Эрдэнийн чулуу
Үнэт чулуу нь онцгой гялалзсан байдал, өнгө үзэмж, өнгө төрх, хүч чадал, хатуулгаараа ялгарч, үнэт эдлэл болгон ашигладаг эрдсүүд юм.
Хялбаршуулсан ангиллын дагуу нэгдүгээр зэрэглэлийн үнэт чулуу нь: алмаз, индранил, хризоберил, бадмаараг, маргад, александрит, шпинель, лал, эвклаз юм.
Үнэт чулуунуудын хоёрдугаар зэрэг нь: топаз, берилл, номин, улаан турмалин, фенакит, демантоид, цусны ягаан болор, гиацинт, опал, алмандин, циркон юм.
Алмаз ба бриллиант бол болорт нүүрстөрөгчийн нэг төрөл болох нэг чулуу юм. Эхний нэр нь чулууг байгалийн хэлбэрээр, хоёр дахь нь зүсэгдсэн гэсэн үг юм.
Хагас үнэт, гоёл чимэглэлийн чулуу гэж нэр томъёо байдаггүй, учир нь тэдгээр нь үнэт чулуунаас зөвхөн өргөн тархалттай, шинж чанар багатай байдгаараа ялгаатай байдаг бөгөөд энэ нь түүнтэй хамт байгаа бүтээгдэхүүний үнэд илэрдэг.
Хагас үнэт чулуунд: анар, эпидот, оюу, диоптаза, ногоон ба алаг турмалин, раухтопаз, чулуун болор, халцедон, хөнгөн ягаан болор, нар ба сарны чулуу, лабрадор.
Гоёл чимэглэлийн (хагас үнэт) чулуунд: хаш, цуст чулуу, номин, амазонит, бага чанарын лабрадор, спар, яшмагийн сорт, утаатай, сарнай кварц, весувман, тийрэлтэт, шүрэн, хув, сувдан эх орно.
Эрдэнийн чулууны орчин үеийн ангилал
Мэргэжлийн үнэт эдлэл, эрдэс судлаачид профессор Э. Я.-ийн дэвшүүлсэн хамгийн сайн, орчин үеийн ангиллыг авч үздэг. Киевленко.
Эхний бүлэгт үнэт эдлэл орно (бусад ижил утгатай нэрийг зүссэн, үнэ цэнэтэй) чулуу:
- алмаз, цэнхэр индранил, маргад, бадмаараг, нэгдүгээр ангийг бүрдүүлдэг;
- хоёрдугаар ангид багтдаг александрит, улбар шар, шар, ягаан, ногоон индранил, язгууртан хаш, язгууртан хар опал;
- гуравдугаар ангийг төлөөлдөг демантоид, язгууртны шпинель, номин цэнхэр, топаз, родолит, язгууртан цагаан ба галын опал, улаан турмалин, сарны чулуу (адулария);
- цэнхэр, ногоон, ягаан, полихромын турмалин, оюу, хризолит, язгууртан (кунзит, хиддеит), циркон, шар, ногоон, алтан ба ягаан бериллер, пироп, алмандин, аметист, цитрин, хризолит, хризопраз. дөрөв дэх анги.
Хоёр дахь бүлэгт гоёл чимэглэлийн буюу чулуун зүсэлттэй чулууг ангилдаг.
- раухтопаз, хув-сукцинит, гематит-цуст чулуу, хаш чулуу, чулуун болор, номин лазули, малахит, хаш, авентурин;
- хоёрдугаар ангийг бүрдүүлдэг агат, кахолонг, өнгөт халцедон, амазонит, гелиотроп, родонит, сарнай кварц, цахилдаг обсидиан, лабрадорит, ердийн опал, беломорит болон бусад тунгалаг бус цахилдаг жад.
Гурав дахь бүлгийг чимэглэлийн болон өнгөлгөөний чулуугаар төлөөлдөг бөгөөд үүнд: хаш, бичмэл боржин чулуу, гантиг оникс, чулуужсан мод, лиственит, тийрэлтэт, жаспилит, обсидиан, селенит, авентурин кварцит, флюорит, агалматолит, өнгөт гантиг чулуу, хээтэй цахиур чулуу.
