Орчуулгын урлаг нь хүмүүст дэлхийн бараг бүх хэлээр бичдэг зохиолчдын бүтээлүүдтэй танилцах боломжийг олгодог бөгөөд эдгээр хэлийг сурахаас төвөгшөөгүй байдаг. Гэхдээ орчуулгаар Шекспир, Гёте, Стендаль, Коэльо нарыг уншиж байгаа хүн бүхэн орчуулга нь зохиогчийн ярианы онцлог шинж чанарыг хэр их илэрхийлдэг гэж боддоггүй.
Прозаик орчуулгын онцлог шинж чанарууд
Зохиолын бүтээлийг орчуулснаар нөхцөл байдал илүү хялбар байдаг, гэхдээ энд бас нарийн мэдрэмжүүд байдаг. Зохиомол яриа нь ердийн ярианы эсвэл бүр уран зохиолын ярианаас ялгаатай байдаг. Зохиолч бүр уран бүтээл туурвихдаа хэлийг өөрийн санаа бодлыг хамгийн зөв, тод, дүрслэх байдлаар илэрхийлэх хэрэгсэл болгон ашигладаг.
Мэдээжийн хэрэг, утга зохиол бол зохиол бүтээлд хамгийн чухал зүйл боловч энэ утгыг дамжуулах арга нь бас чухал юм. Зохиолч бүр өөрийн гэсэн арга хэрэгслийг ашигладаг: тэрээр ер бусын тод дүр төрхийг олж, баатруудын яриа, зохиогчийн хэлсэн үгийг төрөлх хэлний хэлц үгсээр төрөлжүүлж, эх орныхоо түүх, соёлын бодит байдлыг шууд болон шууд бусаар иш татан уншигч эх орончдод илтээр илэрхийлдэг., гэхдээ гадаадын хүнд тийм ч ойлгомжтой биш байна.
Орчуулагчийн үүрэг бол зохиогчийн текстийг зөв орчуулахаас гадна бүтээлийн уур амьсгалыг уншигчдад хүргэх, зохиогчийн дүрсэлсэн эсвэл зөвхөн дурдсан бодит байдлыг аль болох тодорхой болгох явдал юм. Үүнийг хийхийн тулд заримдаа зохиогчоос тайлбар өгөөгүй тайлбарыг уншигчдад ойлгомжгүй, гэхдээ эх хэлнээс нь авсан ойлгомжгүй үг хэллэг, фразеологизмуудыг сольж, зохиогчийн онцлог шинж чанарыг харгалзан үзэх шаардлагатай болдог. хэллэг, өгүүлбэрийг бүтээх. Зөвхөн энэ тохиолдолд орчуулга нь зөвхөн зохиогчийн хүсэл эрмэлзэл төдийгүй түүний хэв маягийн онцлог шинж чанарыг тусгах боломжтой болно. Мэдээжийн хэрэг, сайн орчуулагч нь жинхэнэ зохистой утга зохиолын орчуулгыг бий болгохын тулд зохиогчдоо бүрэн "уусч", хоромхон зуур нэг болж чаддаг.
Яруу найргийн орчуулгын онцлог шинж чанарууд
Яруу найргийн орчуулгаар байдал арай өөр байна. Хэрэв жүжиг, туульсын бүтээлүүдэд утга нь тэргүүлэх байр сууриа хадгалсаар байгаа бол уянгын шүлгүүдэд зохиогчийн мэдрэмж, түүний сэтгэл хөдлөл, байдал, ертөнцийг ойлгох чадварыг дамжуулдаг. Үүнийг бүрэн хэмжээгээр тусгах нь агуулгыг дахин ярихаас хамаагүй хэцүү байдаг.
Тиймээс ямар ч яруу найргийн орчуулга нь орчуулагчийн зохиогчийн бүтээлээс үргэлж бага байдаг, учир нь тэр өөрийн мэдрэмжийг өөртөө авчирдаг бөгөөд үүнгүйгээр дууны үг нь үхсэн, ашиггүй байдаг.
Яруу найргийн орчуулга хийхээр төлөвлөж байсан хүмүүст тулгардаг өөр нэг бэрхшээл бол эх хувь, үндсэн дууны цувралын хэмнэлийг дагаж мөрдөх явдал юм. Зохиолч, орчуулагч хоёрын хэл нь хоорондоо ихээхэн ялгаатай байж болох тул энэ нь маш хэцүү, заримдаа боломжгүй байж болно.
Жишээлбэл, англи хэл нь нэг үетэй, хоёр үетэй үгийн элбэг шинжтэй байдаг бол орос хэл дээр урт үгс давамгайлдаг. Тиймээс англи хэл дээр бичсэн шүлгийн бадаг нь яг орос хэл дээр орчуулснаас илүү олон үг агуулах болно. Гэхдээ энэ орчуулга нь зохиогчийн хэмжээгээр "тохирсон" байх ёстой, гэхдээ утга санаа, сэтгэл хөдлөлийн агуулгаа алдалгүй алдах ёстой! Түүгээр ч барахгүй түүний хөгжмийн дууг хадгалахыг хичээвэл зүгээр байх. Ийм ажлыг хамгийн чадварлаг орчуулагчид л даван туулж чаддаг боловч заримдаа энэ нь тэдний хувьд бас давамгайлдаг.
Тиймээс, яруу найргийн бүтээлийн орчуулагч хүслээр, зохиогчийнхоо шүлгийг "үндэслэн" бүтээж, заримдаа түүнийг танигдахын аргагүй болтол өөрчилдөг. Яруу найргийн орчуулга нь янз бүрийн зохиолчдоос эрс ялгаатай байдаг нь санамсаргүй хэрэг биш юм. Шекспирийг "жинхэнэ" гэж үнэлэхийн тулд түүний бүтээлийг англи хэл дээр унших нь дээр.
