Түүхэнд Байгал нуурыг анх дурдсан нь МЭӨ 110 оноос эхтэй. Хятадууд "Хойд нуур", Бэйхай нуурын талаархи мэдээллийг бичгээр үлдээж, хойч үедээ үлдээжээ. Манай эриний эхэн үед Байгаль нуурыг тойрон амьдарч байсан Курумчиний соёл цэцэглэн хөгжиж байв. X-XVI зууны үед Курыкан, Хори, Тунгус овгуудыг сольсон. XVII-VIII зуунд. нуурын эргэн тойронд буриад овог аймгууд амьдардаг. Оросын казакууд 17-р зуунд Байгальд хүрчээ.
Коссаксын анхдагчид
Буриадуудын тухай анхны мэдээлэл 1609 оноос эхтэй. 17-р зууны эхэн үед энэ бүс нутгийг идэвхтэй хөгжүүлж байв. Томскийн үндэс суурь нь 1604 оноос эхэлж, Енисей шоронг 1619 онд, Красноярскийн шорон 1628 онд барьж байжээ. Анхдагчид Верхняя Тунгуска, Ангара, Лена дагуу урагшилав. 1640-1641 онд Байгаль нуурыг Лена голын цутгал голуудыг дүрсэлсэн "Зургийн зураг" дээр дурдсан байдаг. Буриадуудыг иш татан: "… ахан дүүс хүмүүс Байгаль нуурыг нэрлэдэг" гэж заасан байдаг. 1640 оны зун Козакууд Байгаль нуурын дагуу аялж, нуур өөрөө, далайн эрэг, Ольхон арлыг дүрсэлсэн болно. Далайн эргийн оршин суугчид, тэдний амьдралын хэв маягийг хэсэгчлэн дүрсэлсэн.
Зарим судлаачид 1631 онд Игирма голын ойролцоо өвөлжөө байгуулж байсан 30 казакын отрядын хамт Ангар мөрөнд өгссөн ахлагч Иван Галкиний тухай дурсдаг. Гэсэн хэдий ч ихэнх түүхчид Байгаль нуур руу гарах гарцыг Курбат Ивановын нэртэй холбодог. 1643 онд түүний отряд Приморийн нурууг гаталж, Сарма голын дагуу Косаяа талын нутгаар дамжин Олхон арлын эсрэг цэгт Байгаль нуурт хүрчээ.
Курбат Иванов Якутскийн шоронд амбан захирагч Петр Головинд нуур орчмын баялаг газрын тухай мэдээг эмхэтгэв. Буриад хэлнээс орж ирсэн "Байгаль" гэдэг нэрийг орос хэлэнд илүү тохиромжтой "Байгаль" болгон өөрчилсөн. Энэ нь нуурын анхны зургийг зурж, Байгаль нуурт байдаг загас, түүний эрэг дээрх үслэг эдлэлтэй амьтдын талаархи мэдээллийг цуглуулсан хүн юм.
Хүлээн авсан мэдээллийн дагуу засгийн газар 1644 онд Василий Колесниковын удирдлаган дор казакуудыг нуур руу явуулав. Энэ отряд Енисейскээс мөнгөний хүдрийн ордуудыг хайж байгаад буцаж байв. Василий Колесников нуурын хоёрдахь газрын зургийг гаргав. Иван Похабов 1647 онд Монгол руу явах замдаа Байгалийн өмнөд хэсгийг гатлав. Баргузинский, Усть-Баргузинскийн цайзуудыг барьсан.
Байгаль нуурын өмнөд хэсгийн тодорхойлолтыг 1653 онд боярын хүү Петр Бекетовын Енисей мужийн захирагч Афанасий Пушковт хаягласан албан бичигт өгсөн болно. Петр Бекетов Енисейскээс Братскийн шорон хүртэл Прорвагийн ам дамжин Байгаль нуурын эргээр Сэлэнгэ хүртэл замыг туулж, Сэлэнгэ, Хилка голын дагуу аялж явсан.
Байгаль нуурыг нээсэн, судалсан тухай сонирхолтой баримтууд
Хааны ясак Енисейн шоронд явж байсан "Нэрийн зураг" -д Байгаль далайг далай гэж нэрлэдэг.
Байгал нуурын тухай анхны утга зохиолын тайлбарыг хамба лам Аввакум 1665 онд цөллөгт явах замдаа Байгал нуурт очиж үзсэн "Аввакумын амьдрал" номонд өгүүлсэн байдаг. Хөгшин итгэгч энэ номондоо нуурын мөн чанарыг өнгөтөөр дүрсэлжээ.
1667 онд "Сибирийн газрын зураглал" дээр Тобольскийн амбан захирагч Перт Иванович Годуновын зарлигаар эмхэтгэсэн Байгаль нуурын бүрэн дүр төрхийг үзүүлэв.
Петрээс Сибирийг судлахаар Байгаль руу илгээсэн анхны эрдэмтэн бол Д. Г. Мессершмидт юм.
Эхний багаж хэрэгслийн судалгаа, Байгаль нуурын нарийвчилсан арван босоо газрын зургийг навигаци Алексей Пушкарев эмхэтгэв.
Байгаль нуурын бүс нутгийн байгаль, амьтныг 1732-1748 онд академич И. Г. Гмелин, 1771-1773 онд академич П. С. Паллас, академич И. Г. Георги нар судалж байжээ.
